Disklavier

Historia fortepianu oparta jest na zmianach w technologii i innowacyjnych pomysłach. Rozpoczęła się ponad 300 lat temu wynalezieniem fortepianu przez Bartolomeo Cristofori i kontynuowała wraz z odkryciem dźwigni kolanowych, pedałów, żeliwnej ramy i wielu innych usprawnień. Historię ukształtowała zaciekła współpraca między pianistami, kompozytorami i twórcami instrumentów.

W latach 70-tych, w fortepianie po raz pierwszy zastosowano system oparty na solenoidzie. W 1987 roku Yamaha wprowadziła tę koncepcję dając nowy poziom jakości, wypuszczając na rynek Ameryki Północnej fortepian z funkcją odtwarzania – Disklavier.

Termin „Disklavier” powstał na skutek sprytnej kombinacji słów „disk” (dyskietka) i „klavier”, z języka niemieckiego - klawiatura. Początkowo nagrania były przechowywane na 3,5-calowych dyskietkach.

Disklavier jest zasadniczo tradycyjnym, akustycznym fortepianem z wbudowanym systemem nagrywania i odtwarzania. Przez lata był zmieniany i udoskonalany , ale jedna rzecz pozostała ta sama: system Disklavier zawsze był projektowany na nowo i fabrycznie produkowany, jako niezależny instrument, a nie jako nowoczesna wersja istniejących fortepianów.

MX100A i MX100B

Pierwszym modelem Disklavier był MX100A. Było to pianino znane pod nazwą U1. Panel sterujący był wbudowany w obudowę instrumentu.

MX100A PEThe MX100A to niezwykle wyrafinowany system nagrywający, nawet jak na dzisiejsze rozwiązania. Zawierał czujniki uderzeń młoteczków. Wciąż wiele firm nie oferuje takiego rozwiązania. Jednak czujniki pedałów w tak wczesnej wersji ograniczały się do rejestru tylko dwóch wartości: „on” i „off”, czyli całkowitego wciśnięcia i całkowitego zwolnienia pedału.

Model MX100A zawierał podstawowe funkcje, takie jak regulacja tempa, transpozycja i możliwość połączenia z zewnętrznymi urządzeniami MIDI. W każdym kolejnym egzemplarzu wykorzystywano te rozwiązania.

W krótkim czasie MX100A zastąpiono modelem MX100B. Największą różnicą był kolor wyświetlacza LED na panelu sterującym, który zmieniono z czerwonego na zielony.

Oba modele MX100A i MX100B poprzedzały obecnie używany format zapisu utworów, czyli SMF (Standard MIDI Files). Tak wczesne wersje fortepianów Disklavier zapisywały nagrania w zastrzeżonym przez Yamaha formacie MIDI, znanym jako E-SEQ. Pliki zapisywane były na 3,5-calowych dyskietkach o podwójnej gęstości (DD). Chociaż nowoczesne egzemplarze nie nagrywają już plików w tym formacie, będą w stanie go odczytać, a nawet przekonwertować z E-SEQ do SMF.

Wagon Grand

Od 1989 roku Yamaha zaczęła wdrażać system Disklavier do różnych modeli fortepianów dostępnych w tym czasie. Zasilacz panelu sterowania był wówczas znacznych rozmiarów i wymagał umieszczenia go w 30-sto calowej szafce na kółkach, którą nazywano „wagonem”. Nie mając bardziej formalnego oznaczenia modelu, instrumenty stały się znane pod nazwą Wagon Grand Disklaviers.

Podobnie jak MX100A i B, Wagon Grand wyposażony był w czujniki młoteczków. Ważnym krokiem na przód w ewolucji instrumentu było umieszczenie 16-sto stopniowego systemu rejestrującego akcję pedałów. Nagrania zapisywane były na dyskietkach DD w formacie E-SEQ.

Mark II i Mark IIXG

Szereg konsumenckich i standardowych modeli Disklaviera wprowadzono do połowy lat 90-tych. Systemami godnymi uwagi były Mark II i Mark IIXG, które były dostępne w modelu studyjnym, pianinie U1 i w większości fortepianów.

Mark II zadebiutował w 1990 roku. W pianinie panel sterujący był wbudowany w obudowę instrumentu, jak w przypadku modeli MX100A&B. Wprowadzono w nim więcej opcji kopiowania plików utworów oraz konfiguracji MIDI. Pianino zapisywało nagrania na dyskietce DD w formacie E-SEQ. Możliwe było odtworzenie utworów zapisanych w formacie SMF znanym jako „Typ 0”.

System Mark II w wersji na fortepiany nie posiadał „wagonu”. W zamian, opracowano stosunkowo niewielki panel sterujący i umieszczono go pod klawiaturą.

W 1992 roku na rynek wprowadzono model Mark IIXG. Panel sterujący był nieco mniejszy, za to wyposażony w wiele nowych funkcji, w tym:

• Wbudowany moduł brzmieniowy ze 128 brzmieniami GM (General MIDI), w tym zestawy perkusyjne oraz poszerzony zestaw brzmień GM, znany jako XG
• Nagrywanie wielokanałowe
• Nagrywanie w formacie SMF Type 0
• Możliwość odtwarzania plików w formacie SMF Type 0 i Type 1
• Zapis możliwy na dyskietkach DD and HD
• Konwersja plików między formatami E-SEQ i SMF
• Wbudowana pamięć wewnętrzna
• Większe możliwości zarządzania plikami
• Ulepszone połączenie MIDI z komputerami
• Wsparcie przyszłych aktualizacji oprogramowania

W latach 90-tych możliwy był zakup zestawu ulepszeń z Mark II na Mark IIXG.

Disklavier z systemem Silent

Za czasów Mark II i Mark IIXG wprowadzono kilka pianin (U1) Disklaviera z systemem Silent. System wyposażony był w specjalną szynę hamującą akcję mechaniki, która całkowicie tłumiła uderzenia młoteczków w struny. Dzięki takiemu rozwiązaniu, pianiści mogli grać na instrumencie w słuchawkach, jednocześnie słuchając próbek dźwięków zaawansowanego modułu cyfrowego.

System Silent był dostępny w wersji na fortepiany dopiero po wprowadzeniu modelu Disklavier PRO.

Disklavier PRO

Przełomowym momentem w ewolucji Disklaviera był rok 1998. Nowy Disklavier PRO z panelem sterującym Mark IIXG oferował niespotykaną dokładność nagrywania i realizm odtwarzania.

Wraz z ulepszonym systemem solenoidów, nowym, ruchomym czujnikiem magnetycznym oraz czujnikiem klawiszy, Disklavier PRO mógł odtwarzać i nagrywać o wiele więcej informacji z jeszcze większą dokładnością i rozdzielczością, niż dotychczasowy format plików MIDI.

Przed Disklavier PRO, wszystkie modele Disklaviera były nieco ograniczone pod względem zakresu dynamiki. Grzmiące akordy miały delikatniejsze brzmienie, a ciche dźwięki odtwarzane były głośniej.

Disklavier PRO był w stanie odtworzyć pełny zakres dynamiki i to z 8-krotną rozdzielczością danych MIDI. Było to możliwe dzięki rejestracji prędkości uderzeń młoteczków, prędkości wciskania i zwalniania klawisza w szerokiej skali dynamiki 0 – 1023. Instrument używał komunikatów kontrolnych MIDI i „After Touch” do przechowywania dodatkowych bitów rozdzielczości w standardowym pliku MIDI w formacie Type 0. Dane o wysokiej rozdzielczości zostały nazwane rozszerzoną precyzją lub danymi XP.

Wraz z wprowadzeniem Disklavier PRO, zakres akcji pedałów nie był ograniczony zaledwie do 16 stopni. Disklavier PRO dawał większe możliwości dynamiki w zakresie 0-127, wykorzystując w ten sposób nowe specyfikacje MIDI. Modele PRO rejestrowały i dokładnie odtwarzały każdą, nawet najbardziej subtelną nutę podczas delikatnej gry klawiszami, nawet podczas gdy młoteczki nie uderzały w struny.

Disklavier PRO był dostępny w kilku wersjach: C3 (6’ 1’’) i większych fortepianach. Z zewnątrz wyglądał jak Disklavier Mark IIXG. Panel sterujący również posiadał te same funkcje. Co wyróżniało go i czyniło wyjątkowym to fakt, że wersja PRO była pierwszym egzemplarzem Disklaviera, który zawierał system Silent.

W ciągu trzech lat od początkowego modelu Disklavier PRO wydano aktualizację wbudowanego oprogramowania. Umożliwiała ona nagrywanie i odtwarzanie występów MIDI zsynchronizowanych za pomocą kodowania MIDI Time Code (MTC). Używając konwertera SMPTE / MTC, nagrania z fortepianu mogły być synchronizowane z odtwarzanymi filmami wideo, przy użyciu standardowego kodu czasowego (Time Code).

W 2002 roku odbył się pierwszy międzynarodowy konkurs k, który na stałe zapisał się w historii. Pianista Yefim Bronfman, mimo pobytu w Japonii, zasiadł w jury i oceniał występy uczestników, za pomocą dokładnej reprodukcji granych dźwięków przez fortepian Disklavier PRO. Ścieżka audio została zsynchronizowana z nagraniem video i przesyłana na żywo do Bronfmana przez Internet. Juror oglądał uczestników na dużym ekranie, jednocześnie słuchając ich występu odtwarzanego przez Disklavier.

Disklavier PRO 2000

W roku 2000, aby uczcić setną rocznicę produkcji pierwszego fortepianu, Yamaha przedstawiła światu nową koncepcję fortepianu o niesamowitych możliwościach technicznych. Fortepian nazwano Disklavier PRO 2000. Został zbudowany jako fortepian C7 (7’6’’) z wbudowanym systemem Disklavier PRO. Obudowę charakteryzował nowoczesny design o nazwie Neo.Disklavier PRO 2000 500x340.

Disklavier PRO był wizualnie bardzo atrakcyjny ze względu na czyste, akrylowe szkło, dzieloną płytę rezonansową i wbudowany monitor komputerowy. Komputer PC z Windows 98 zamontowany był pod fortepianem i podłączony do monitora z ekranem dotykowym, który znajdował się po lewej stronie pulpitu.

Instrumenty posiadały także możliwość występów z synchronizowanym przekazem wideo, dzięki oprogramowaniu Home Concert 2000 od TimeWarp Technologies. PRO 2000 posiadał wbudowany zaawansowany moduł brzmieniowy, ułatwiający odtwarzanie tego typu występów.

Wyprodukowano jedynie 9 takich instrumentów. Zostały sprzedane za 333 000 dolarów, stając się najdroższymi fortepianami w historii Yamaha.

Mark III

W 2002 roku Yamaha zaprezentowała Mark III standard Disklavier (dostępny w pianinie U1 i większości modeli fortepianów) i Mark III PRO, wbudowany w model C3 i fortepiany dużych rozmiarów.

Panel sterowania i interfejs w Mark III nieznacznie różnił się od wersji Mark IIXG. W modelach standardowych poprawiono funkcję odtwarzania i wbudowano system Silent. Instrument miał możliwość cichszej gry, niż wcześniejsze modele. Przypadło to do gustu szczególnie klientom preferującym niższą głośność.

W przypadku Mark III PRO podwojono rozdzielczość rejestru ruchów pedałów, umożliwiając nagrywanie w skali dynamiki 0-255.

Oprócz tradycyjnej stacji dyskietek, panel sterujący w Mark III zaopatrzono w napęd CD. Służył on do odtwarzania nagrań audio. Dostępne były 3 nowe funkcje:

1. Audio-sync Recording
   Funkcja umożliwiała grę na instrumencie w trakcie nagrania audio i nagrywanie partii fortepianu, która przy kolejnym odtwarzaniu była automatycznie synchronizowana.
2. PianoSoft Plus Recordings
   Napęd CD pozwalał odtwarzać nowy rodzaj nagrań o nazwie PianoSoft Plus. Zawierały one podkład instrumentalny i / lub wokalny na lewym kanale, a na prawym dane MIDI szyfrowane jako audio. Podczas odtwarzania, Disklavier wysyłał lewy kanał do obu głośników, a odkodowany prawy kanał odtwarzany był przez fortepian.
3. Smart PianoSoft Recordings
   Funkcja umożliwiła artystom tworzenie nagrań fortepianowych, które ulepszały utwory z płyt CD. Składała się z dwóch oddzielnych nagrań: z komercyjnej płyty CD i zapisu MIDI z fortepianu na dyskietce. Oba były odtwarzane w perfekcyjnej synchronizacji dzięki fortepianowi Disklavier.

Mark IV

W 2004 roku zaprezentowano kolejną wersję - Mark IV. Modele standard i PRO były przeznaczone dla C3 i fortepianów o większych rozmiarach. Natomiast C2 (5’8’’) i fortepiany mniejszych formatów posiadały wbudowany wysokiej jakości model konsumencki.

Mark IV wprowadził szereg technicznych innowacji zarówno do standardowych modeli, jak i do PRO. Najistotniejszą była zmiana konstrukcji czujników młoteczków. Metalowa migawka zastąpiona została czujnikami, pracującymi w skali szarości. Dzięki temu możliwe było ciągłe monitorowanie położenia młoteczków.

Wersja PRO rejestrowała ruchy klawiszy, młoteczków i pedałów z niezmienną dokładnością. Natomiast po raz pierwszy modele standardowe i konsumenckie mogły nagrywać pełne 127-io wartościowe spektrum dynamiki pedałów piano i forte. Model standardowy dodatkowo rejestrował prędkość zwalniania klawisza.

Oprócz wyżej wymienionych ulepszeń, zestaw funkcji Disklavier poszerzył się o:

• Bezprzewodowy kontroler, łączący się z Mark IV przez sieć bezprzewodową wi-fi
• Port Ethernet, przez który Disklavier łączył się z Internetem i odbierał utwory z DisklavierRadio™. Funkcja zapewniała również dostęp do aktualizacji oprogramowania. (Wiele lat później umożliwiła także odbieranie transmisji RemoteLive z DisklavierTV™.)
• Dysk wewnętrzny o pojemności 80GB
• Port USB do podłączania nośników pamięci takich jak dysk flash
• Port USB służący do wysyłania/odbierania komunikatów MIDI

Kilka lat później Yamaha stworzyła aplikację do wersji Mark IV na iPhone, iPod touch i iPad. Zapewniła ona jeszcze łatwiejszy dostęp do najczęściej używanych funkcji instrumentu.

W 2006 roku Yamaha wprowadziła nową technologię opartą na łączności peer-to-peer o nazwie RemoteLesson. Dzięki niej możliwe jest połączenie maksymalnie czterech fortepianów Mark IV i E3 Disklavier. Podczas gry na jednym z nich, pozostałe również odtwarzają graną kompozycję. Funkcja nie została opublikowana dla ogółu klientów, ale jest regularnie używana przez nauczycieli i instytucje muzyczne należących do Disklavier Education Network.

E3—pierwsza generacja

W 2006 roku zaprezentowała pierwszą generację E3 Disklavier na pianino (U1), C2 i fortepiany mniejszych rozmiarów. Chociaż wykorzystano w niej najnowocześniejsze komponenty, został zaprojektowany jako tańszy, przystępny instrument. Zawierał system nagrywania oparty na czujnikach klawiszy i pilot do zdalnego sterowania.

Instrument obejmował również wszystkie podstawowe funkcje dostępne w poprzednich wersjach jako standard. W tym między innymi: nagrywanie i odtwarzanie, synchronizacja nagrania z wideo, możliwość połączenia z Internetem w celu aktualizacji oprogramowania, DisklavierRadio i DisklavierTV (w późniejszych wersjach). Kilka lat później Yamaha stworzyła aplikację na iPhone, iPod touch i iPad, która zapewniła łatwy dostęp do prawie wszystkich funkcji instrumentu.

Aktualizacja DKC-850

W 2009 roku Yamaha przedstawiła ulepszony panel sterujący do starszych modeli Disklavier. Z zewnątrz wygląda identycznie jak panel sterujący w modelu E3 (nazywany DKC_800) i oferuje te same funkcje użytkowe.

DKC-850 może być używany jako zamienny panel sterujący dla Disklavier Mark IIXG i Mark III w wersjach PRO i non-PRO. Panel nie ma wpływu na możliwości czujników, jednak wzbogaca go o łączność z urządzeniami pamięci masowej USB i dostęp do zaawansowanych funkcji, takich jak DisklavierRadio i DisklavierTV.

DKC-850 może być również wykorzystany jako dodatkowy panel sterujący do Disklavier Mark II. Wystarczy połączyć je za pomocą przewodów MIDI. Sterować fortepianem można za pomocą DKC-850. Dzięki temu zyskujesz dostęp do nowych funkcji. DisklavierRadio i DisklavierTV nie są obsługiwane.

E3—druga generacja

W 2012 roku Yamaha zastąpiła serię Mark IV wersją standardową i PRO E3. Standardowa, z czujnikami młoteczków, była dostępna w modelu C2 i mniejszych fortepianach. Instrumenty o większych rozmiarach (od C3 w górę) zostały wyposażone w system PRO.

W tym samym czasie, co wprowadzenie drugiej generacji E3, Yamaha zaoferowała now funkcjonalność do wersji Mark IV, E3 i DKC-850 zwaną DisklavierTV. Jest to wbudowana technologia o nazwie RemoteLive, która zezwala na przekaz na żywo, jak również archiwizację nagrań video i audio oraz danych MIDI z Disklaviera. Po podłączeniu fortepianu do Internetu i komputera, użytkownicy Disklavier mogą jednocześnie słuchać i oglądać zarchiwizowane występy lub na żywo. Odgrywane są przez fortepian, nawet jeśli zawierają podkład instrumentalny i wokalny.

Prezentacja drugiej generacji E3 zbiegła się z debiutem fortepianów serii CX. Ich design opierał się na fortepianie koncertowym CFX, który trafił na scenę koncertową w 2010 roku.

Seria CX była wynikiem długoletnich badań i prac nad nowymi technologiami. Instrumenty posiadają pogrubioną tylną ramę dla lepszego wsparcia. Jednocześnie zapewnia ona bogate brzmienie o wzmocnionym rezonansie. Fortepian wyposażono w nowe, rewolucyjne struny oraz młoteczki inspirowane elementami modelu CFX.

Obecnie seria Disklavier ENSPIRE jest flagowym produktem firmy Yamaha w zakresie technologii fortepianowej. Łączy najbardziej zaawansowany system Disklavier z najlepszymi fortepianami akustycznymi Yamaha.